Omgangsregeling tussen grootouders en kleinkind. Wanneer kan dat?

Al geruime tijd is er maatschappelijke discussie over of het omgangsrecht uitgebreid moet worden ten bate van grootouders die hun kleinkinderen niet meer kunnen zien. Op dit moment hebben grootouders geen wettelijk omgangsrecht met hun kleinkinderen. In sommige gevallen kan een omgangsregeling worden verzocht bij de rechter maar zo’n verzoek wordt niet altijd toegewezen. Hoe zit dat?

Geen algemeen omgangsrecht, wel omgangsregeling

Ouders hebben een wettelijk geregeld recht op omgang met hun kind na bijvoorbeeld een echtscheiding. Dat recht wordt een ouder alleen ontnomen wanneer daar gegronde redenen voor zijn. Dit zijn de zogenaamde ontzeggingsgronden:

a) als omgang ernstig nadeel oplevert voor de geestelijke of lichamelijke ontwikkeling van het kind, of
b) Als de ouder of degene die in een nauwe persoonlijke betrekking staat tot het kind kennelijk ongeschikt of kennelijk niet in staat moet worden geacht tot omgang, of
c) als het kind dat twaalf jaren of ouder is, bij zijn verhoor ernstige bezwaren heeft tegen omgang met zijn ouder, of
d) als de omgang in strijd is met zwaarwegende belangen van het kind.

Dat is bijvoorbeeld het geval wanneer een kind dat ouder is dan twaalf jaar zelf ernstige bezwaren heeft tegen omgang met de ouder of de ouder kennelijk ongeschikt is of niet in staat is tot omgang. Op dit moment er geen wetsbetaling die grootouders het recht toekent op omgang met hun kleinkind. Dat betekent niet dat zij volledig met lege handen staan wanneer de ouders of verzorgers van het kind het contact verhinderen. Volgens art. 1:377a Burgerlijk Wetboek heeft een kind namelijk recht op omgang met personen die in een nauwe persoonlijke betrekking tot het kind staan. Grootouders kunnen dus de rechter verzoeken een omgangsregeling toe te kennen.

Omgangsregeling bij nauwe persoonlijke betrekking

Voor het aantonen van een nauwe persoonlijke betrekking is het enkele bloedverwantschap tussen grootouder en kleinkind onvoldoende. Er moet structureel contact tussen grootouder en kleinkind zijn geweest. Er zijn geen algemene regels voor wanneer dit het geval is, de rechter bekijkt in iedere zaak alle feiten en omstandigheden. Vaak is er meer nodig dan incidenteel contact. Grootouders die wekelijks op de kleinkinderen passen hebben dus meer kans op succes dan wanneer het gaat over enkel bezoek op verjaardagen of een incidentele logeerpartij. Het belang van het kind staat bij de afweging altijd voorop. Ook hier geldt wel dat als er sprake is van een van de ontzeggingsgronden, dat een omgangsregeling alsnog geweigerd kan worden, zelfs wanneer er een voldoende nauwe persoonlijke betrekking bestaat.

Een voorbeeldcasus

In maart 2019 heeft het gerechtshof te Amsterdam, in hoger beroep, uitspraak gedaan in een zaak waarin de omgangsregeling tussen grootouders en kleinkind centraal stond. Het ging in die zaak om een kind dat de moeder op jonge leeftijd had verloren. Haar ouders, die in het Verenigd Koninkrijk woonden kwamen al jarenlang vier keer per jaar naar Nederland om hun kleinzoon te ontmoeten en er was regelmatig telefonisch contact tussen grootouders en kleinkind. In verloop van tijd raakte echter de relatie tussen grootouders en vader ernstig verstoort. Op 11 augustus 2017 hebben de grootouders een brief van de vader ontvangen, waarin hij meedeelt dat hij geen contact meer toestaat tussen de grootouders en hun kleinkind. In kort geding had de voorzieningenrechter een voorlopige omgangsregeling toegewezen, maar in hoger beroep heeft het gerechtshof dit vonnis vernietigd. Hoewel er wel een voldoende nauwe persoonlijke betrekking werd vastgesteld, kon niet worden uitgesloten dat de omgang alsnog tegen het belang van het kind in gaat zoals de vader stelde. Gelet op de verhoudingen tussen de partijen zo een gedwongen omgangsregeling namelijk veel spanningen en onrust met zich meebrengen. Het hof bepaalt uiteindelijk dat tussen de grootouders en hun kleinzoon een bel -contactregeling zal gelden. De grootouders mogen eenmaal per maand, alsook op hun eigen verjaardag en die van hun kleinzoon, telefonisch contact met hun kleinzoon hebben.

Tips voor grootouders

• Blijf met elkaar in gesprek. Een juridische procedure kan lang aanslepen en biedt geen zekerheden voor beide partijen. Het is altijd beter om samen tot een oplossing te komen. Komt u er zelf niet uit? Denk dan ook eens aan alternatieven zoals mediation.
• Grootouders kunnen ook een informatieregeling verzoeken, die naast of zonder een omgangsregeling kan bestaan. Een informatieregeling houdt in dat zij op de hoogte moeten worden gehouden van hoe het met het kind gaat. Denk dan bijvoorbeeld aan de situatie op school of de gezondheid van kind.
• Wanneer de gang naar de rechter onvermijdelijk is, zijn het de grootouders die de nauwe persoonlijke betrekking moeten stellen en bewijzen. Probeer daarom de relatie goed in kaart te brengen. Appjes, tekeningen, emails… alles kan daarbij helpen.

Contact famillierechtadvocaat

Mag u van de ouders of verzorgers uw kleinkind niet meer zien en heeft u behoefte aan onafhankelijk advies? Of heeft u vragen over een andere familierechtelijke kwestie? Aarzel dan niet om contact op te nemen met een van de experts van Mulders Advocaten.