Mogen werknemers ontslagen worden tijdens de coronacrisis?

Ontslag van werknemers is vaak één van de eerste maatregelen die bedrijven nemen in een crisis. De lonen vormen namelijk vaak een aanzienlijke kostenpost en bovendien is er minder te doen voor de werknemers in een crisis. Echter, het kabinet dringt tijdens de coronacrisis juist aan op het behoud van werknemers. Is het nog wel mogelijk mensen te ontslaan? En, onder welke omstandigheden?

Ontslag tijdens coronacrisis

Om een werknemer te mogen ontslaan is doorgaans toestemming nodig van het UWV of de rechter. Deze toestemming wordt alleen verleend als sprake is van één van de ontslaggronden die in de wet genoemd worden. De meeste ontslaggronden hebben te maken met de werknemer zelf (disfunctioneren, ziekte, verwijtbaar handelen, verstoorde arbeidsverhouding).

Tijdens een crisis wordt echter vaak gebruik gemaakt van de zogenaamde a-grond: ontslag wegens bedrijfseconomische omstandigheden. Volgens artikel 7:669 lid 3 onder a BW kan een werknemer ontslagen worden als de werkgever aantoont dat er:

1. arbeidsplaatsen vervallen,
2. als gevolg van het wegens bedrijfseconomische omstandigheden,
3. treffen maatregelen die nodig zijn voor een doelmatige bedrijfsvoering.

De werkgever zal dus moeten aantonen dat bepaalde maatregelen worden genomen vanwege bedrijfseconomische omstandigheden. Een voorbeeld van zo’n bedrijfseconomische omstandigheid is een terugval in de omzet, of het gegeven dat concurrenten met lagere kosten werken. Zo’n omstandigheid kan aanleiding zijn om de onderneming aan te passen. Dat kan door nieuwe functies te creëren of bestaande functies te laten vervallen. In een crisis is het doorgaans vrij gemakkelijk aan te tonen dat sprake is van bedrijfseconomische omstandigheden, alsook dat daardoor arbeidsplaatsen vervallen.

Werknemers moeten ontslagen worden volgens het afspiegelingsbeginsel. Dat wil zeggen dat eerst alle tijdelijke contracten (waaronder ook uitzendovereenkomsten en ZZP’ers) beëindigd moeten worden, voor zover mogelijk. Vervolgens worden de werknemers ingedeeld in leeftijdsgroepen van 10 jaar (bijvoorbeeld 45-55). In iedere leeftijdsgroep moeten evenveel mensen ontslagen worden. Binnen een leeftijdsgroep moet de laatste in dienst als eerste ontslagen worden. Werkgevers kunnen voor 10 % van de betrokken medewerkers een uitzondering maken.

De werkgever zal ook moeten aantonen dat de betrokken medewerkers niet herplaatst kunnen worden binnen 26 weken. Als er nieuwe functies ontstaan door de maatregelen dan moet worden gekeken of de betrokken medewerkers ofwel geschikt zijn voor die functies ofwel door middel van training op korte termijn geschikt kunnen zijn.

Wanneer meer dan 20 mensen tegelijk ontslagen worden moet op voorhand overlegd worden met vakbonden. Als er een ondernemingsraad is, dan dient deze doorgaans ook betrokken te worden bij het ontslagvoornemen. Ook uit de cao kunnen bepaalde verplichtingen voortvloeien.

Het komt regelmatig voor dat werknemers zich ziek melden zodra zij vernemen van het ontslagvoornemen. Als het ontslagverzoek is ingediend vóór de ziekmelding, dan wordt geen rekening meer gehouden met de ziekte van de werknemer. Als de werknemer zich ziek meldt vóór dat het ontslagverzoek is ingediend, kan de werknemer doorgaans niet ontslagen worden zolang de ziekte voortduurt. Veel werkgevers kiezen er daarom voor om eerst een pro forma verzoek in te dienen bij het UWV, vervolgens het personeel te informeren en dan de procedure door te zetten.

Ontslag mogelijk tijdens coronacrisis?

Het kabinet heeft veel maatregelen genomen in het kader van de coronacrisis. Die maatregelen zijn bedoeld om de werkgelegenheid zoveel mogelijk te behouden. Ook op grond van goed werkgeverschap wordt het nodige gevraagd van de werkgever. Er is echter geen sprake van een keihard ontslagverbod. Ook tijdens de coronacrisis kunnen werknemers dus gewoon ontslagen worden.

In een voetnoot laat het kabinet weten dat een werkgever bij het aanvragen van de ontslagvergunning wél zal moeten aantonen waarom hij geen gebruik maakt van de NOW-regeling. Het UWV toetst echter marginaal. Dat wil zeggen dat de werkgever wel enige vrijheid heeft zelf de keuze te maken. Die keuze zal wel onderbouwd moeten worden.

Wel heeft het kabinet enkele maatregelen genomen om ontslag minder aantrekkelijk te maken.

Zo bevat de NOW-regeling een reorganisatieverbod. Zolang aanspraak wordt gemaakt op de NOW-regeling mag de werkgever géén ontslagvergunning aanvragen. De sanctie op overtreding is dat de NOW wordt verlaagd met het loon dat de werknemers hebben ontvangen. Lees hier meer over het ontslagverbod in de NOW

Daarnaast bepaalt de NOW-regeling dat de subsidie verminderd wordt met de daling in de loonsom gedurende de subsidieperiode. Bij die vermindering wordt echter geen rekening gehouden met de omzetdaling. Dat wil zeggen dat de volledige vermindering van de subsidie afgetrokken wordt. In veel gevallen is het dus duurder mensen te ontslaan gedurende de NOW-periode, dan hen aan te houden.

Tips bij ontslag gedurende de Corona Crisis

Enkele tips:

• Een zieke werknemer kan in principe niet ontslagen worden. Met name in de coronatijd hebben bedrijven te maken met een hoog ziekteverzuim. Dat belemmert de mogelijkheid om bepaalde werknemers te ontslaan. Ziekmeldingen ná het indienen van een ontslagverzoek tellen echter niet mee.
• Werknemers en vakbonden zijn meestal in een crisis minder geneigd mee te werken aan ontslag. Dat betekent dat ofwel een hogere vergoeding geboden moet worden, ofwel sneller naar het UWV gegaan moet worden.
• Houd rekening met de transitievergoeding. Na ontslag moet een transitievergoeding betaald worden, die met name vrij hoog kan oplopen bij oudere werknemers. Deze transitievergoeding kan oplopen tot ongeveer € 90.000,- per werknemer.
• De NOW-regeling omvat een ontslagverbod. Overtreding leidt tot een aanzienlijke subsidievermindering.
• DE NOW-regeling bestraft ook een vermindering van de loonsom af. Het is daarom van belang goed door te rekenen welke strategie het meest gunstig is voor uw onderneming.

Advies arbeidsrecht advocaat

In een crisis zullen ondernemers harde keuzes moeten maken om hun onderneming erdoorheen te loodsen. Dat vereist de nodige veerkracht en creativiteit. Zoekt u een advocaat die met u meedenkt? Neem dan contact op met Mulders Advocaten.

Meer informatie over corona:

Lees ook de volgende artikelen:

• Kan corona een reden zijn voor overmacht?
• Is corona een onvoorziene omstandigheid?
• Corona: welke economische maatregelen neemt de overheid?
• de NOW-regeling: uitleg, voorwaarden en tips
• Corona: overmacht, wat als niet geleverd kan worden
• Reorganisatie en NOW: hier moet u op letten
• Geen omzet, wel werk: toch aanspraak op NOW!
• Goed werkgeverschap in de corona-crisis!
• Contractbreuk vanwege corona: wat kunt u doen?
• NOW: Werkgevers: pas op bij afnemende loonsom!
• Corona: mag mijn opdrachtgever de toegang weigeren? (Schuldeisersverzuim)